Đoàn Giám sát số 51 của Hội đồng nhân dân tỉnh giám sát tại Ủy ban nhân dân tỉnh về việc chấp hành pháp luật trong công tác quản lý, khai thác khoáng sản trên địa bàn tỉnh

Tiếp tục thực hiện theo kế hoạch, sáng ngày 26/3/2025, Đoàn Giám sát số 51 của HĐND tỉnh do ông Trần Phú Hùng, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Phó Chủ tịch Thường trực HĐND tỉnh làm Trưởng Đoàn đã tiến hành giám sát đối với UBND tỉnh, Sở Nông nghiệp và Môi trường, Tài chính, Xây dựng, Công thương; tham gia buổi làm việc còn có các đồng chí thành viên Đoàn Giám sát số 51. Dự và làm việc với Đoàn có ông Nguyễn Thiên Văn, Tỉnh ủy viên, Phó Chủ tịch UBND tỉnh cùng đại diện lãnh đạo các sở, ban, ngành, địa phương liên quan.

Ảnh: Quang cảnh buổi làm việc của Đoàn giám sát số 51 với UBND tỉnh và các sở, ban, ngành.

Thực hiện Luật Quy hoạch năm 2017, UBND tỉnh đã rà soát, tổng hợp, khoanh định chi tiết các khu vực thăm dò, khai thác, sử dụng, bảo vệ tài nguyên khoáng sản trên địa bàn tỉnh; tích hợp Phương án thăm dò, khai thác, sử dụng và bảo vệ tài nguyên khoáng sản trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Quy hoạch tỉnh Đắk Lắk thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 tại Quyết định số 1747/QĐ-TTg ngày 30/12/2023. Theo báo cáo của UBND tỉnh, tính đến nay trên địa bàn tỉnh có 70 Giấy phép hoạt động khai thác khoáng sản còn hiệu lực, trong đó có 47 Giấy phép hoạt động khai thác đá làm vật liệu xây dựng thông thường, 22 Giấy phép hoạt động khai thác cát làm vật liệu xây dựng thông thường, 01 Giấy phép hoạt động khai thác sét sản xuất gạch ngói. Các mỏ được cấp phép khai thác đều có quy mô nhỏ và vừa, loại khoáng sản chính là đá làm vật liệu xây dựng thông thường, cát làm vật liệu xây dựng thông thường, sét sản xuất gạch, đá ốp lát và đất san lấp mặt bằng công trình. Sản phẩm từ khai thác mỏ chủ yếu phục vụ cho nhu cầu xây dựng, công trình phát triển kinh tế - xã hội, công trình trọng điểm quốc gia trên địa bàn tỉnh, không có sản phẩm xuất khẩu.

Việc cấp, gia hạn thu hồi Giấy phép thăm dò khoáng sản, Giấy phép khai thác khoáng sản, Giấy phép khai thác tận thu khoáng sản do UBND tỉnh cấp được thực hiện cơ bản đúng quy định của pháp luật. Việc bảo vệ khoáng sản chưa khai thác; bảo đảm an ninh, trật tự an toàn xã hội tại khu vực có khoáng sản được UBND tỉnh quy định tại Quyết định số 2700/QĐ-UBND ngày 25/10/2024. Trong giai đoạn 2020 - 2024, UBND tỉnh đã chỉ đạo triển khai 06 cuộc thanh tra, kiểm tra việc chấp hành pháp luật về tài nguyên và môi trường đối với 39 đơn vị khai thác khoáng sản; đồng thời, phối hợp với Tổng cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam kiểm tra việc chấp hành pháp luật về khoáng sản đối với 22 đơn vị khai thác khoáng sản trên địa bàn tỉnh. Qua đó, UBND tỉnh đã ban hành 25 quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với 25 tổ chức, với tổng số tiền xử phạt 1.444,6 triệu đồng. UBND các huyện, thị xã, thành phố cũng đã thành lập và triển khai tổ chức các đoàn kiểm tra việc chấp hành pháp luật của các tổ chức, cá nhân hoạt động khoáng sản trên địa bàn, lập biên bản xử phạt vi phạm hành chính hoặc kiến nghị cấp có thẩm quyền xử phạt theo đúng quy định.

Ảnh: Ông Nguyễn Thiên Văn, Phó Chủ tịch UBND tỉnh nêu các ý kiến tại buổi làm việc.

Ảnh: Đại diện Sở Nông nghiệp và Môi trường giải trình một số nội dung của Đoàn giám sát đề nghị

Kết luận tại buổi giám sát, Phó Chủ tịch Thường trực HĐND tỉnh Trần Phú Hùng ghi nhận những kết quả đạt được của UBND tỉnh trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo các sở, ngành, đơn vị, địa phương trong thời gian qua đã có sự cố gắng, tập trung trong việc chấp hành pháp luật trong công tác quản lý, khai thác khoáng sản trên địa bàn tỉnh. Tuy nhiên, qua giám sát và khảo sát thực tế tại một số địa phương, cơ quan, đơn vị cho thấy trong quá trình tổ chức thực hiện còn bộc lộ một số tồn tại hạn chế nhất định, đề nghị UBND tỉnh và các sở, ngành, đơn vị, địa phương nhìn nhận và chỉ đạo kịp thời chấn chỉnh trong thời gian tới nhằm thực hiện hiệu quả chính sách pháp luật về khai thác khoáng sản trong thời gian tới, đó là:

(1) Đối với công tác quản lý Nhà nước: Việc cấp phép, giải quyết thủ tục hành chính liên quan đến hoạt động khoáng sản; tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho doanh nghiệp trong khai thác khoáng sản có nội dung đôi khi còn chậm, chưa kịp thời; Công tác quản lý khai thác khoáng sản, công tác phối hợp giữa các cơ quan chức năng và chính quyền địa phương trong việc quản lý hoạt động khoáng sản chưa chặt chẽ, còn nhiều thiếu sót dẫn đến tình trạng khai thác khoáng sản, vận chuyển, tập kết khoáng sản trái phép; khai thác vượt công suất, ngoài ranh giới khu vực cấp phép còn diễn ra ở nhiều địa phương nhưng chưa được phát hiện kịp thời làm thất thoát tài nguyên; Hoạt động thanh tra, kiểm tra tuy được tăng cường, nhưng chất lượng, kết quả xử lý còn nhiều hạn chế; vì vậy, chưa có nhiều chuyển biến sau thanh tra, kiểm tra, vi phạm vẫn tiếp tục tái diễn. Chưa có sự phối hợp tốt trong việc cấp phép khai thác khoáng sản, quản lý sản lượng khai thác, như: khai thác không phép, quản lý phương tiện đường thủy, vận chuyên quá tải, sạt lở bờ sông, môi trường,..; Công tác đánh giá trữ lượng khoáng sản chưa sát. Việc quản lý sản lượng hiện chủ yếu dựa trên báo cáo các doanh nghiệp khai thác để tính thuế trên bản báo cáo tự nguyện của doanh nghiệp; chưa phản ảnh đúng khối lượng khai thác, đánh giá trữ lượng thực tế, điều này tạo kẽ hở cho doanh nghiệp gian lận sản lượng để trốn thuế, làm thất thoát tài nguyên khoáng sản; Việc quản lý môi trường chủ yếu là qua các thủ tục hành chính như thẩm định, phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường; cam kết môi trường, chưa chú trọng đến việc kiểm tra đảm bảo môi trường trong thực tế hoạt động khai thác, chế biến khoáng sản; việc khắc phục môi trường, hoàn thổ sau khai thác chưa có phương án rõ để đảm bảo về môi trường và cảnh quan khu vực; Công tác tổ chức đấu giá quyền khai thác khoáng sản trên địa bàn tỉnh triển khai chậm; kế hoạch triển khai tổ chức đấu giá 48 khu vực đấu giá từ năm 2022, tuy nhiên, đến năm 2025 vẫn chưa thực hiện tổ chức đấu giá, dẫn đến nguồn cung vật liệu xây dựng, vật liệu san lấp trên địa bàn các huyện gặp nhiều khó khăn.

(2) Đối với việc chấp hành của các đơn vị khai thác khoáng sản: Có đơn vị thực hiện khai thác vượt công suất cho phép, khai thác vượt ngoài ranh giới khu vực cấp phép; khai thác, sử dụng khoáng sản đi kèm (đất san lấp) khi chưa được cơ quan quản lý Nhà nước cho phép theo quy định; Một số đơn vị hoạt động khoáng sản báo cáo định kỳ hoạt động khoáng sản không đảm bảo; không nộp báo cáo định kỳ hoạt động khai thác khoáng sản; không thống kê số liệu qua trạm cân. Trong quá trình hoạt động, có những đơn vị làm ảnh hưởng đến môi trường; nhất là hoạt động khai thác cát đã làm sạt lở hai bên bờ sông gây bức xúc trong Nhân dân, xâm hại đến dòng chảy, tác động xấu đến môi trường; hoạt động khai thác sét không theo quy trình, quy định nên việc cải tạo đồng ruộng để lại các thửa ruộng có độ cao không đồng đều, để lại địa hình trũng, gây ngập úng, không thể canh tác được; Việc đóng góp của các doanh nghiệp có khai thác, chế biến khoáng sản trong đầu tư cơ sở hạ tầng, xây dựng công trình phúc lợi của địa phương còn hết sức hạn chế như: huyện Krông Ana có 11 doanh nghiệp chỉ có 04 doanh nghiệp đóng góp; trong khi đó, tình trạng xe chở vật liệu, khoáng sản lưu thông trên đường với mật độ lớn, gây hư hỏng tuyến đường nhưng không huy động được doanh nghiệp tham gia sửa chữa, khắc phục. Một số đơn vị khai thác cát làm bãi tập kết cát trên đất chưa được cấp phép; Một số mỏ chưa lắp đặt trạm cân hoặc lắp đặt mang hình thức đối phó không sử dụng; một số phương tiện vận tải không cân tải vật liệu trước khi di chuyển ra ngoài, điều này tiềm ẩn nhiều nguy cơ về việc thất thoát tài nguyên và thất thu ngân sách nhà nước.

Ảnh: Ông Trần Phú Hùng, Trưởng Đoàn giám sát phát biểu kết luận tại buổi làm việc.