Chiến thắng Buôn Ma Thuột ngày 10.3.1975, mở màn thắng lợi cho Chiến dịch Tây Nguyên, tạo bước ngoặt lịch sử, quan trọng cho Đại thắng mùa Xuân năm 1975.

Đúng 2 giờ 3 phút ngày 10/3/1975, cuộc tấn công như bão lửa vào các mục tiêu then chốt ở Buôn Ma Thuột bắt đầu: đặc công đánh sân bay thị xã, lục lượng bộ binh đánh sân bay Hòa Bình, khu kho Mai Hắc Đế. Cùng thời gian, hỏa tiễn H12 và các cụm pháo tập trung bắn vào Sở Chỉ huy Sư đoàn 23 ngụy kéo dài cho đến sáng.

6 giờ sáng, Trung đoàn 95 sử dụng một tiểu đoàn bộ binh, lợi dụng việc lực lượng đặc công đã làm chủ sân bay, tiến thẳng vào Ngã Sáu. Địch dùng xe tăng, máy bay chống trả quyết liệt, có lúc chúng chiếm lại Ngã Sáu nhưng ta vẫn làm chủ Ngã Sáu rồi phát triển đánh chiếm tiểu khu, Hướng tây Bắc lực lượng ta tiêu diệt Sở Chỉ huy khu kho Mai Hắc Đế, đánh chiếm các cứ điểm Cư Êbur, Cư Dluê… phá hệ thống cứ điểm vòng ngoài thị xã. Ở hướng Tây, quân ta đánh chiếm doanh trại Tiểu đoàn quân y và áp sát căn cứ Sư bộ 23. Ở hướng Nam, ta đánh vào khu hành chính, khu tiếp vận, Sở Thú y, Ty Ngân khố, khu cư xá sỹ quan và đánh chiếm quận lỵ Hòa Bình.

Xe tăng quân giải phóng tiến công thị xã Buôn Ma Thuột, ngày 10/3/1975 trong chiến dịch Tây Nguyên. (Ảnh: Tư liệu TTXVN)

Trong ngày 10/3/1975, ta đánh chiếm được nhiều mục tiêu quan trọng trong thị xã nhưng chưa chiếm được Sư bộ 23 và các mục tiêu phía Đông tiểu khu. Địch dùng máy bay bắn phá, ngăn chặn ta, sử dụng pháo binh, bộ binh phản kích quyết liệt, quân ta bắn rơi 6 máy bay AD6 và diệt nhiều sinh lực địch.

Ngày 11/3/1975, ta tấn công nhiều mục tiêu quan trọng, toàn bộ quân địch ở trong thị xã bị tiêu diệt, ta làm chủ mục tiêu, bắt sống tên Tỉnh trưởng Đắk Lắk và đại tá Sư đoàn phó 23 ngụy. Ngày 12/3/1975, ta tấn công tiêu diệt Căn cứ 45 ngụy, đánh địch ở Cư Bao, Đạt Lý, giải phóng Buôn Hồ.

Xe tăng và bộ binh quân giải phóng đánh chiếm sở chỉ huy Sư đoàn 23 ngụy (Ảnh: Tư liệu TTXVN)

Ngày 13/3/1975, ta giải phóng Châu Sơn, diệt địch ở cứ điểm Cư M’gar, phối hợp với bộ đội chủ lực, bộ đội địa phương tỉnh đánh chiếm và làm chủ quận lỵ Lạc Thiện. Ngày 14/3/1975, ta tấn công hậu cứ Trung đoàn 53 khu Hòa Bình và giải phóng Buôn Đôn; ngày 17/3/1975, ta giải phóng Phước An và ngày 18/3/1975 giải phóng Cứ Cúc, thị xã Cheo Reo (nay thuộc thị xã Ayun Pa, tỉnh Gia Lai).

Phối hợp với tấn công quân sự, tôi ngày 11/3/1975 Đoàn cán bộ chính trị gồm 83 người do đồng chí Tô Tấn Tài (Ama H’Oanh) Bí thư Thị ủy Buôn Ma Thuột dẫn đầu tiến vào thị xã, nhanh chóng liên lạc với các cơ sở cũ, vận động đồng bào nổi dậy diệt ác ôn và truy bắt địch tháo chạy. Các đội công tác chính trị của Tỉnh và nội tuyến ở các phường trong thị xã, phát động quần chúng, ổn định tư tưởng, làm công tác tiếp quản, thành lập Ủy ban quân quản ở địa phương, giữ vững trật tự, an ninh; bảo đảm sinh hoạt bình thường cho Nhân dân.

Sau khi ta đánh chiếm thị xã Buôn Ma Thuột, địch đưa Sư đoàn 23 về phản kích, giải tỏa; ngày 12 và ngày 13/3/1975, địch dùng trực thăng đổ lực lượng Trung đoàn 45 xuống đường 21. Liên đoàn biệt động 21 sau khi mất Sư bộ 23 cũng tiếp đón Trung đoàn 45. Ngày 15 và ngày 16/3/1975, địch đổ tiếp Trung đoàn 44 và Sở chỉ huy nhẹ của Trung đoàn 23 xuống Phước An với mưu đồ lập lại phòng tuyến trên đường 21 để phản kích đánh chiếm lại thị xã Buôn Ma Thuột.

Đồng bào Tây Nguyên múa hát mừng chiến thắng. (Ảnh: Thanh Tụng/TTXVN)

Thời điểm này, Sư đoàn 10 của ta có binh chủng xe tăng, pháo binh nhận nhiệm vụ tiêu diệt Sư đoàn 23 ngụy. Ngày 15/3/1975, ta tấn công tiêu diệt gần hết Trung đoàn 45 ngụy; ngày 17/3/1975, ta đánh một đòn quyết định vào Phước An, địch tháo chạy về Cứ Cúc, Cheo Reo, bị Trung đoàn 25 của ta chặn đánh.

Đồng bào Tây Nguyên múa hát mừng chiến thắng. (Ảnh: Thanh Tụng/TTXVN)

Ngày 18/3/1975, Sư đoàn 10 của ta đuổi theo đánh trận cuối cùng tiêu diệt đại bộ phận Sư đoàn 23 ngụy. Đây là chiến công oanh liệt, Sư đoàn 23 ngụy từng được phong danh hiệu khá kiêu binh: “Bình Nam, tiến Bắc, trấn Cao nguyên” đã bị xóa sổ. Sau 4 ngày đêm với nhiều trận đánh quyết liệt, ta đã đánh bại hoàn toàn cuộc phản kích của địch để chiếm lại Buôn Ma Thuột.

Ngày 18/3/1975, Ủy ban quân quản thị xã Buôn Ma Thuột do đồng chí Y Blốk Êban - Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cách mạng lâm thời tỉnh, làm chủ tịch ra mắt trước 300 đại biểu Nhân dân tại đình Lạc Giao. Ngày 19/3/1975 đến ngày 21/3/1975 quân ta đánh chiếm quận lỵ Khánh Dương, truy quét quân địch co cụm ở đây, tiêu diệt và làm tan rã Lữ đoàn dù 3 của ngụy, chiếm lĩnh đèo Phượng Hoàng, mở đường cho quân ta tiến xuống tỉnh Khánh Hòa.